Luật Thanh tra năm 2022, bổ sung thêm điều khoản quy định mục đích hoạt động thanh tra, theo đó hoạt động thanh tra nhằm phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước; bảo vệ lợi ích của nhà nước; quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

5. Các hành vi bị nghiêm cấm

Luật Thanh tra năm 2022 kế thừa Luật Thanh tra năm 2010 quy định về 9 nhóm hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, bổ sung thêm một số hành vi bị nghiêm cấm như: lạm quyền trong quá trình thanh tra,; không kiến nghị khởi tố và chuyển hồ sơ vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện qua thanh tra đến cơ quan điều tra để xem xét, quyết định việc khởi tố vụ án hình sự theo quy định của pháp luật; tác động làm sai lệch kết quả thanh tra, kết luận, kiến nghị thanh tra; không cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung thanh tra…

6. Về cơ quan thực hiện chức năng thanh tra

Luật Thanh tra năm 2010 chia làm 02 nhóm: Cơ quan thanh tra nhà nước và cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

Luật Thanh tra năm 2022 chia làm 5 nhóm: Cơ quan thanh tra theo cấp hành chính; Cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực; Cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ; Cơ quan thanh tra trong Quân đội nhân dân, Công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, cơ quan Cơ yếu Chính phủ; cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.

7. Thanh tra Chính phủ

7.1. Vị trí, chức năng của Thanh tra Chính phủ

Về cơ bản, Luật Thanh tra 2022 kế thừa Luật Thanh tra năm 2010 về vị trí, chức năng của Thanh tra Chính phủ, tuy nhiên bổ sung thêm nội dung quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân.

Cụ thể, vị trí, chức năng của Thanh tra Chính phủ như sau: Thanh tra Chính phủ là cơ quan của Chính phủ, giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong phạm vi cả nước; thực hiện nhiệm vụ thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định của pháp luật.

7.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ

Ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn kế thừa theo Luật Thanh tra năm 2010 thì Luật mới bổ sung cho Thanh tra Chính phủ một số nhiệm vụ, quyền hạn như sau: Giúp Chính phủ quản lý nhà nước về công tác tiếp công dân, quản lý nhà nước về phòng, chống tiêu cực

8. Thanh tra Tổng cục, Cục

Luật Thanh tra năm 2010 không quy định Thanh tra Tổng cục, Cục mà chỉ quy định Thanh tra chuyên ngành.

Luật năm 2022, đã đưa quy định Thanh tra Tổng Cục, cục từ Nghị định do Chính phủ ban hành vào trong Luật do Quốc hội ban hành nhằm thể hiện vị trí, vai trò của cơ quan Thanh tra.

9. Thanh tra tỉnh

Luật Thanh tra năm 2022 ngoài quy định chức năng, nhiệm vụ quyền hạn như Luật năm 2010 còn bổ sung thêm chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra tỉnh giúp UBND tỉnh quản lý nhà nước về tiếp công dân, phòng, chống tiêu cực

10. Thanh tra Sở, Thanh tra huyện

Cũng giống như Thanh tra tỉnh, Thanh tra Sở và Thanh tra huyện được bổ sung thêm nhiệm vụ tiếp công dân, phòng, chống tiêu cực.